Site Haritası
Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi9
Bugün Toplam309
Toplam Ziyaret3020518
Eğitim ve Ögretim Eğitim ve Ögretim

Konik dişli dizaynı

 

 

KONİK DİŞLİLER

Eksenleri çakısan dişlilere konik dişliler denildiğini ve düz konik dişli, helisel konik dişli, sıfır açılı helis konik dişli vs olarak kendi içinde bölümlere ayrıldığını dişli seçimi sayfasında anlatmıştık.
Bu sayfada ise konik dişli dizayn esasları anlatılacaktır.

Konik dişli dizaynında önemli parametreler şunlardır.
  • Ө : Konik dişli açısı konik dişlilerin birbirine temas ettiği hat ile dişli ekseni arasındaki açıdır.
  • Σ : Şaft açısı birbirlerine hareketi aktaran dişlilerin eksenleri arasındaki açıdır.
  • Zn: Efektif diş sayısı; Konik Helis dişlilerin aşınma dayanımı hesaplarında kullanılacak diş sayısı
  • O: Konik merkezi konik dişlilerin şaft eksenlerinin çakıştığı nokta
  • Rb : Arka konik yarıçapı
  • b : Konik dişli diş genişliği
  • L: Konik mesafesi, konik merkezleri ile temas noktası arasındaki mesafe

Σ= ӨP+ ӨG


ZnP=2*Rbp*M = ZP / Cos(ӨP)

ZnG=2*RbG*M = ZG / Cos(ӨG)

Konik dişlilerde

   

Eğer  L<30*M ise   6*M ≤  b ≤ 7*M

Eğer  L>30*M ise   7*M ≤  b ≤ 10*M

 

KONİK DİŞLİ DAYANIM HESAPLARI

Konik dişliye bölüm dairesi yarı çapında teğetsel olarak tesir eden Ft  kuvvetinin iki bilşeni oluşur. Bunlar eksenel kuvvet Fa  ve radyal kuvvet Fr olarak ortaya çıkarlar. Bkz resim 2

Fa ve Fr kuvvetlerinin tespit edilmesi yataklara gelen kuvvetlerin belirlenmesi açısından çok önemli olup yatak rulmanları bu kuvvetler dikkate alınarak belirlenirler.

FR radyal kuvvet konik dişlileri birbirinden ayırmaya çalışırken eksenel kuvvet dişlileri birbirlerine yaklaştırmaya çalışır.

Pinyon dişliden gelen eksenel kuvvet ana dişliye radyal kuvvet olarak aktarılır. Aynı şekilde ana dişliden gelen eksenel kuvvet pinyon dişliye radyal kuvvet olarak aktarılır. Bu kuvvetlerin büyüklükleri eşit fakat yönleri tersdir. Bkz:Resim 2

Rbp: Pinyon dişli arka konik yarıçapı 

RbG: Ana dişli arka konik yarıçapı

Znp : Pinyon dişli efektif diş sayısı

ZnG : Ana dişli efektif diş sayısı

Dp : Pinyon dişli bölüm dairesi çapı

DG: Ana dişli bölüm dairesi çapı

c: Diş dibi ile diş üstü arasındaki boşluk

Φn : Efektif basınç açısı

Υ  : Helis açısı

ӨP : Pinyon dişli konik açısı

ӨG : Ana dişli konik açısı

Motordan dişlilere gelen tanjant kuvvet düz ve helis dişlilerdeki gibi aktarılan güce ve devir e bağlıdır.

Düz konik dişliler ve 0 derece sprial açılı helisel konik dişliler için

FR=FT*TanΦ*CosӨ

Fa=FT*TanΦ*SinӨ

Helisel konik dişliler İçin helis açısı sıfırdan farklı ise helisin yönü, ve dişlinin tahrik dişlisi olup olmadığına bağlı olarak eksenel ve radyal kuvvetler için Tablo 1 de verilen formüller kullanılmalıdır.


RESİM 2

TABLO 1: HELİSEL KONİK DİŞLİLER İÇİN EKSENEL VE RADYAL KUVVET FORMÜLLERİ

Saat yelkovanı yönünde dönen Sağ helis diş
Veya
Saat yekovanı tersi yönünde dönen Sol helis diş
Saat yelkovanı tersi yönünde dönen Sağ helis diş
Veya
Saat yekovanı yönünde dönen Sol helis diş
Tahrik eden dişliye etki eden
Eksenel kuvvet (Fa)
Tahrik edilen dişliye etki eden
Eksenel kuvvet (Fa)
Tahrik eden dişliye etki eden
Radyal  kuvvet (FR)
Tahrik edilen dişliye etki eden
Radyal kuvvet (FR)

Konik dişlilerde dayanım hesapları düz ve helis dişli dizayn hesaplarındaki gibi ancak koniklik faktörü ve açısı hesaba katılarak yapılır.


yukarıdaki formülde    koniklik faktörü olarak barth denkleminde yer alır.

Bu faktörde Konik mesafesi L dişli genişliğinin üç katından fazla olmamasına dikkat edilmelidir.  Yani   3b ≤ L   olmalıdır.

Y form faktörünü belirlenmesinde ise efektif diş sayıları ZnP  ve  ZnG dikkate alınmalıdır.

Aşınma kuvveti Fw hesaplanmasında ise konik açısı (Ө)  hesaba katılmalıdır.

Yukarıda verilen formüldeki Qn efektif diş sayıları dikkate alınarak hesaplanmalıdır

Konik dişli dizaynında düz ve helis dişli dizaynındakinden farklı olarak hesaplanan Ft max ve  Fw  değerleri dışındaki tüm hesaplamalar tıpkı düz dişli ve helis dişli dizayn prosedüründe belirtilen yöntem kullanılarak hesaplanırlar.