Konik dişli dizaynı
| |
| |
KONİK DİŞLİLER Eksenleri çakısan dişlilere konik dişliler denildiğini ve düz konik dişli, helisel konik dişli, sıfır açılı helis konik dişli vs olarak kendi içinde bölümlere ayrıldığını dişli seçimi sayfasında anlatmıştık.
Σ= ӨP+ ӨG 
ZnP=2*Rbp*M = ZP / Cos(ӨP) ZnG=2*RbG*M = ZG / Cos(ӨG)  | |
Konik dişlilerde
Eğer L<30*M ise 6*M ≤ b ≤ 7*M Eğer L>30*M ise 7*M ≤ b ≤ 10*M
KONİK DİŞLİ DAYANIM HESAPLARI Konik dişliye bölüm dairesi yarı çapında teğetsel olarak tesir eden Ft kuvvetinin iki bilşeni oluşur. Bunlar eksenel kuvvet Fa ve radyal kuvvet Fr olarak ortaya çıkarlar. Bkz resim 2 Fa ve Fr kuvvetlerinin tespit edilmesi yataklara gelen kuvvetlerin belirlenmesi açısından çok önemli olup yatak rulmanları bu kuvvetler dikkate alınarak belirlenirler. FR radyal kuvvet konik dişlileri birbirinden ayırmaya çalışırken eksenel kuvvet dişlileri birbirlerine yaklaştırmaya çalışır. Pinyon dişliden gelen eksenel kuvvet ana dişliye radyal kuvvet olarak aktarılır. Aynı şekilde ana dişliden gelen eksenel kuvvet pinyon dişliye radyal kuvvet olarak aktarılır. Bu kuvvetlerin büyüklükleri eşit fakat yönleri tersdir. Bkz:Resim 2 | Rbp: Pinyon dişli arka konik yarıçapı RbG: Ana dişli arka konik yarıçapı Znp : Pinyon dişli efektif diş sayısı ZnG : Ana dişli efektif diş sayısı Dp : Pinyon dişli bölüm dairesi çapı DG: Ana dişli bölüm dairesi çapı c: Diş dibi ile diş üstü arasındaki boşluk Φn : Efektif basınç açısı Υ : Helis açısı ӨP : Pinyon dişli konik açısı ӨG : Ana dişli konik açısı |
Motordan dişlilere gelen tanjant kuvvet düz ve helis dişlilerdeki gibi aktarılan güce ve devir e bağlıdır.
Düz konik dişliler ve 0 derece sprial açılı helisel konik dişliler için FR=FT*TanΦ*CosӨ Fa=FT*TanΦ*SinӨ Helisel konik dişliler İçin helis açısı sıfırdan farklı ise helisin yönü, ve dişlinin tahrik dişlisi olup olmadığına bağlı olarak eksenel ve radyal kuvvetler için Tablo 1 de verilen formüller kullanılmalıdır. |
|
TABLO 1: HELİSEL KONİK DİŞLİLER İÇİN EKSENEL VE RADYAL KUVVET FORMÜLLERİ | ||
| Saat yelkovanı yönünde dönen Sağ helis diş Veya Saat yekovanı tersi yönünde dönen Sol helis diş | Saat yelkovanı tersi yönünde dönen Sağ helis diş Veya Saat yekovanı yönünde dönen Sol helis diş | |
| Tahrik eden dişliye etki eden Eksenel kuvvet (Fa) |  |  |
| Tahrik edilen dişliye etki eden Eksenel kuvvet (Fa) |  |  |
| Tahrik eden dişliye etki eden Radyal kuvvet (FR) |  |  |
| Tahrik edilen dişliye etki eden Radyal kuvvet (FR) |  |  |
Konik dişlilerde dayanım hesapları düz ve helis dişli dizayn hesaplarındaki gibi ancak koniklik faktörü ve açısı hesaba katılarak yapılır.
yukarıdaki formülde 
koniklik faktörü olarak barth denkleminde yer alır.
Bu faktörde Konik mesafesi L dişli genişliğinin üç katından fazla olmamasına dikkat edilmelidir. Yani 3b ≤ L olmalıdır.
Y form faktörünü belirlenmesinde ise efektif diş sayıları ZnP ve ZnG dikkate alınmalıdır.
Aşınma kuvveti Fw hesaplanmasında ise konik açısı (Ө) hesaba katılmalıdır.
Yukarıda verilen formüldeki Qn efektif diş sayıları dikkate alınarak hesaplanmalıdır
Konik dişli dizaynında düz ve helis dişli dizaynındakinden farklı olarak hesaplanan Ft max ve Fw değerleri dışındaki tüm hesaplamalar tıpkı düz dişli ve helis dişli dizayn prosedüründe belirtilen yöntem kullanılarak hesaplanırlar.